Tạp chí Fortune cuối tuần qua đã đăng một bài viết của tác giả Yana Zalesskaya, một nhà nghiên cứu về thiết kế ở Design Partners. Tựa đề bài viết tạm dịch là “Cùng gặp người bạn A.I. thân nhất đời” (Meet your new A.I. best friend), trong đó mô tả một tương lai gần khiến ta lạnh gáy, ở thế giới mà trí tuệ nhân tạo sẽ đi cùng bạn trong suốt cuộc đời:
Hãy tưởng tượng một tương lai mà con người phải tranh nhau ứng cử để chọn được một người bạn ảo đồng hành cùng mình từ khi sinh ra, đọc vị mọi thứ từ điểm số ở trường đến những cảm xúc khi tương tác với xã hội. Chúng sẽ kết nối tất cả nhật ký, thông tin sức khỏe, căn nhà thông minh, và tất cả các trang mạng xã hội bạn tham gia. Chúng hiểu về bạn y hệt như bạn hiểu chính bản thân mình. Nó còn có thể trở thành một người dẫn đường trong cuộc sống, giúp bạn tránh những lối suy nghĩ tiêu cực và những thói quen tệ hại. Nó cũng có thể cho bạn lời khuyên và nhẹ nhàng đưa bạn đến những điều mà bạn khao khát đạt được, khuyến khích bạn vượt qua những gì đang giữ chân bạn.
Dựa vào những dữ liệu thu thập được trong suốt cuộc đời bạn, một thuật toán tiên đoán sẽ được kích hoạt khi bạn chuẩn bị tiến đến bước ngoặt của cuộc đời. Nếu bạn chọn học về chính trị thay vì kinh tế, hoặc bắt đầu sự nghiệp từ kĩ sư thay vì lập trình viên, thì quỹ đạo cuộc đời của bạn cũng sẽ được bày hết ra trước mặt bạn. Bằng cách mô phỏng những tương lai có khả năng xảy ra, những thứ công nghệ mới nổi này có thể giúp bạn có nhiều thông tin hơn khi đưa ra quyết định, và đồng thời giúp bạn trở thành phiên bản tốt nhất của chính bạn.
Dù vây, thì có một vấn đề thế này. Thuật toán của Facebook đã theo dõi tôi từ khi tôi 16 tuổi – có thể nói là nó theo dõi hơn nửa cuộc đời tôi. Lịch sử Spotify của bạn, trang chủ Netflix của bạn, dữ liệu YouTube của bạn, tất cả những thứ này đã và đang ảnh hưởng đến cuộc sống của bạn theo những cách mà bạn có thể nhận thức được hoặc không. Và cũng chẳng khó khăn gì khi tưởng tượng ra một thế giới mà tất cả những điều trên là sự thật.
Có vũ trụ nào đẹp đẽ mà các ứng dụng trí tuệ nhân tạo (A.I.) theo suốt cuộc đời bạn từ khi sinh ra đến lúc chết đi hay không? Có thể. Tôi đoán vậy? Giống như điện thoại thông minh vậy, một người bạn đồng hành là A.I. sẽ chắc chắn cho phép chúng ta làm những việc mà ta chưa từng nghĩ đến. Nhưng cũng như điện thoại thông minh, chẳng có thứ A.I. nào tồn tại mà đảm bảo được thông tin cá nhân, hay xa hơn là không thuộc sở hữu của tập đoàn độc quyền nào đó.
Cũng khó có thể vui mừng được khi bạn nhận ra rằng một mớ thuật toán có thể theo dõi cả cuộc đời bạn, và sống trong mọi loại thiết bị bạn mang theo. Chắc chắn là chúng sẽ giúp bạn ghi nhớ tốt hơn và tìm kiếm đồ đạc dễ hơn, nhưng sự thật là chẳng có quốc gia nào trên Trái đất có đủ bộ luật để đảm bảo rằng các thông tin của bạn không được sử dụng để chống lại chính bạn.
Nhưng theo cách nào đi nữa, nếu bạn nghĩ về những vấn đề kiểu này, thì bài viết trên Fortune cũng rất đáng đọc nếu bạn muốn biết các tầng lớp thống trị đang vẽ ra giấc mơ nào cho phần còn lại của chúng ta.
